እንደ ብሔራዊ የኮሌስትሮል ትምህርት ፕሮግራም (ኤንሲኢፒ)፣ የአሜሪካ የስኳር ህመም ማህበር (ADA) እና ሲዲሲ፣ የጤና አጠባበቅ ወጪዎችን እና መከላከል በሚቻሉ ሁኔታዎች ሞትን በመቀነስ ረገድ የሊፕድ እና የግሉኮስ መጠንን የመረዳት አስፈላጊነት ከፍተኛ ነው።[1-3]
ዲስሊፒዲሚያ እንደ ፕላዝማ ከፍታ ይገለጻል።ኮሌስትሮል ወይም ትራይግሊሪየስ (ቲጂ), ወይም ሁለቱም, ወይም ዝቅተኛከፍተኛ- density lipoprotein (HDL)ለአተሮስስክሌሮሲስ በሽታ እድገት አስተዋጽኦ የሚያደርግ ደረጃ.የዲስሊፒዲሚያ ዋና መንስኤዎች የጂን ሚውቴሽንን ሊያካትቱ ይችላሉ ፣ ይህም ከመጠን በላይ ማምረት ወይም የቲጂ ጉድለት ያስከትላል።ዝቅተኛ- density lipoprotein (LDL)ኮሌስትሮል ወይም ዝቅተኛ ምርት ወይም ከመጠን በላይ የ HDL ማጽዳት።የሁለተኛ ደረጃ የዲስሊፒዲሚያ መንስኤዎች የስብ እና የኮሌስትሮል መጠንን ከመጠን በላይ የመመገብን የማያቋርጥ የአኗኗር ዘይቤን ያካትታሉ።[4]
ኮሌስትሮል በሁሉም የእንስሳት ሕብረ ሕዋሳት፣ ደም፣ ቢይል እና የእንስሳት ስብ ውስጥ የሚገኝ ለሴል ሽፋን ምስረታ እና ተግባር፣ ለሆርሞን ውህደት እና ለስብ-የሚሟሟ የቫይታሚን ምርት አስፈላጊ ነው።ኮሌስትሮል በደም ዝውውሩ ውስጥ በሊፖፕሮቲኖች ውስጥ ይጓዛል።5 ኤልዲኤልዎች ኮሌስትሮልን ወደ ሴሎች ያደርሳሉ፣ እዚያም ለሜዳዎች ወይም ለስቴሮይድ ሆርሞኖች ውህደት ጥቅም ላይ ይውላል።6 ከፍ ያለ የኤልዲኤል መጠን በደም ቧንቧዎች ውስጥ የኮሌስትሮል ክምችት እንዲኖር ያደርጋል።በተቃራኒው HDL ከሴሎች ውስጥ ከመጠን በላይ ኮሌስትሮልን ይሰበስባል እና ወደ ጉበት ይመለሳል።[6]በደም ውስጥ ያለው ከፍ ያለ የኮሌስትሮል መጠን ከሌሎች ንጥረ ነገሮች ጋር ሊጣመር ይችላል, በዚህም ምክንያት የፕላስ ክምችት ይከሰታል.ቲጂ ኢስተር ከግላይሰሮል እና በአጠቃላይ በስብ ህዋሶች ውስጥ የተከማቹ ሶስት ፋቲ አሲዶች ናቸው።ሆርሞኖች በምግብ መካከል TG ለኃይል ይለቃሉ.ቲጂ የልብ በሽታ አደጋን ከፍ ሊያደርግ ይችላል እና የሜታቦሊክ ሲንድሮም ምልክት ተደርጎ ይቆጠራል;ስለዚህ ከቁጥጥር ውጭ የሆነ ዲስሊፒዲሚያ ለደም ቧንቧ በሽታ መከሰት ስለሚዳርግ የሊፕድ ክትትል አስፈላጊ ነው።
ዲስሊፒዲሚያ የሚገኘው ሴረም በመጠቀም ነው።የ lipid መገለጫ ሙከራ.1ይህ ምርመራ አጠቃላይ ኮሌስትሮልን፣ HDL ኮሌስትሮልን፣ ቲጂ እና የተሰላው LDL ኮሌስትሮልን ይለካል።
የስኳር በሽታ
የስኳር በሽታ mellitus ሥር የሰደደ በሽታ ሲሆን በሰውነት ውስጥ የኢንሱሊን እና ግሉካጎን አጠቃቀም ጉድለት ይታወቃል።ግሉካጎን የሚመነጨው ዝቅተኛ የግሉኮስ ክምችት ምላሽ ሲሆን ይህም ግላይኮጅኖሊሲስን ያስከትላል።ኢንሱሊን የሚመነጨው ለምግብነት ምላሽ ሲሆን ሴሎች ከደም ውስጥ የግሉኮስ መጠን እንዲወስዱ እና ወደ ግሉኮጅን እንዲከማች ያደርገዋል።[8]በግሉካጎን ወይም ኢንሱሊን ውስጥ ያለው ችግር ወደ hyperglycemia ሊያመራ ይችላል።የስኳር ህመም ከጊዜ በኋላ አይንን፣ ኩላሊትን፣ ነርቭን፣ ልብን እና የደም ስሮችን ሊጎዳ ይችላል።የስኳር በሽታን ለመመርመር ብዙ ምርመራዎች አሉ.ከእነዚህ ምርመራዎች ውስጥ አንዳንዶቹ በዘፈቀደ የደም ግሉኮስ እና የጾም የፕላዝማ የግሉኮስ ምርመራዎች ያካትታሉ።[9]
ኤፒዲሚዮሎጂ
እንደ ሲዲሲ ዘገባ፣ 71 ሚሊዮን አሜሪካውያን አዋቂዎች (33.5%) ዲስሊፒዲሚያ አለባቸው።ከፍተኛ የኮሌስትሮል መጠን ካላቸው 3 ሰዎች ውስጥ 1 ብቻ ናቸው በሽታው በቁጥጥር ስር የዋለው።የአዋቂ አሜሪካውያን አማካኝ ኮሌስትሮል 200 mg/dL ነው።11 ሲዲሲ 29.1 ሚሊዮን አሜሪካውያን (9.3%) የስኳር በሽታ እንዳለባቸው ይገምታል፣ 21 ሚሊዮን በምርመራ የታወቁ እና 8.1 ሚሊዮን (27.8%) ያልታወቁ ናቸው።[2]
ሃይፐርሊፒዲሚያበዛሬው ኅብረተሰብ ውስጥ የተለመደ “የሀብት በሽታ” ነው።ባለፉት 20 ዓመታት ውስጥ, በዓለም አቀፍ ደረጃ ከፍተኛ የመከሰቱ አጋጣሚ ሆኗል.የዓለም ጤና ድርጅት እንደገለጸው ከ21ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ በየዓመቱ በአማካይ 2.6 ሚሊዮን ሰዎች በልብና የደም ሥር (cardiovascular) እና ሴሬብሮቫስኩላር (እንደ አጣዳፊ የልብ ሕመም infarction እና ስትሮክ ያሉ) ለረጅም ጊዜ በሚቆይ hyperlipidemia ሳቢያ ይሞታሉ።በአውሮፓ ጎልማሶች ውስጥ የሃይፐርሊፒዲሚያ ስርጭት 54% ነው, እና ወደ 130 ሚሊዮን የአውሮፓ ጎልማሶች hyperlipidemia አለባቸው.በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ የሃይፐርሊፒዲሚያ በሽታ መከሰቱ እኩል ከባድ ነው ነገር ግን ከአውሮፓ ትንሽ ያነሰ ነው.ውጤቱ እንደሚያሳየው በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ 50 በመቶው ወንዶች እና 48 በመቶው ሴቶች ሃይፐርሊፒዲሚያ አለባቸው.ሃይፐርሊፒዲሚያ ታካሚዎች ለሴሬብራል አፕሌክሲያ የተጋለጡ ናቸው;እናም በሰው አካል ውስጥ ያሉት የደም ስሮች ከታገዱ ራዕይን መቀነስ አልፎ ተርፎም ዓይነ ስውርነትን ያስከትላል።በኩላሊቱ ውስጥ የሚከሰት ከሆነ, የኩላሊት የደም ሥር (arteriosclerosis) መከሰት, የታካሚውን መደበኛ የኩላሊት ተግባር እና የኩላሊት መከሰት መከሰት ያስከትላል.በታችኛው ጫፍ ላይ የሚከሰት ከሆነ ኒክሮሲስ እና ቁስሎች ሊከሰቱ ይችላሉ.በተጨማሪም ፣ ከፍተኛ የደም ቅባቶች እንደ የደም ግፊት ፣ የሐሞት ጠጠር ፣ የፓንቻይተስ እና የአረጋዊ የአእምሮ ማጣት ያሉ ችግሮችን ሊያስከትሉ ይችላሉ።
ዋቢዎች
1. የብሔራዊ የኮሌስትሮል ትምህርት ፕሮግራም (NCEP) የባለሙያዎች ቡድን በአዋቂዎች ላይ ከፍተኛ የደም ኮሌስትሮል ምርመራ፣ ግምገማ እና ሕክምና (የአዋቂዎች ሕክምና ፓነል III) የመጨረሻ ሪፖርት።የደም ዝውውር.2002፤106፡3143-3421።
2. ሲዲሲ.የ 2014 ብሔራዊ የስኳር በሽታ ስታቲስቲክስ ሪፖርት.ኦክቶበር 14፣ 2014 www.cdc.gov/diabetes/data/statistics/2014statisticsreport.html።ጁላይ 20፣ 2014 ገብቷል።
3. ሲዲሲ, የልብ ሕመም እና የስትሮክ መከላከያ ክፍል.የኮሌስትሮል እውነታ ወረቀት.www.cdc.gov/dhdsp/data_statistics/fact_sheets/fs_cholesterol.htm።ጁላይ 20፣ 2014 ገብቷል።
4. ጎልድበርግ ኤ. ዲስሊፒዲሚያ.የመርክ ማኑዋል ፕሮፌሽናል ሥሪት።www.merckmanuals.com/professional/endocrine_and_metabolic_disorders/lipid_disorders/dyslipidemia.html።ጁላይ 6፣ 2014 ገብቷል።
5. ብሔራዊ የልብ, የሳንባ እና የደም ተቋም.ከፍተኛ የደም ኮሌስትሮልን ያስሱ።https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hbc/።ጁላይ 6፣ 2014 ገብቷል።
6. የዋሽንግተን ዩኒቨርሲቲ ኮርሶች የድር አገልጋይ.ኮሌስትሮል, ሊፖፕሮቲኖች እና ጉበት.http://courses.washington.edu/conj/bess/cholesterol/liver.htmlጁላይ 10፣ 2014 ገብቷል።
7. ማዮ ክሊኒክ.ከፍተኛ ኮሌስትሮል.www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/in-depth/triglycerides/art-20048186.ሰኔ 10፣ 2014 ገብቷል።
8. የስኳር በሽታ.co.uk.ግሉካጎን.www.diabetes.co.uk/body/glucagon.htmlጁላይ 15፣ 2014 ገብቷል።
9. ማዮ ክሊኒክ.የስኳር በሽታ.www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/basics/tests-diagnosis/con-20033091.ሰኔ 20፣ 2014 ገብቷል።
የልጥፍ ሰዓት፡- ጁን-17-2022